Jako dietetycy nie tylko pomagamy pacjentom w gabinecie poprzez ułożenie planu żywieniowego. W minioną sobotę miałam okazję przeprowadzić warsztaty edukacyjne dla grupy harcerek z Inowrocławskiego Szczepu ZHR „Szare Wilczęta”. Rozmawiałyśmy o tym jak wygląda praca dietetyka, na czym polega zdrowe odżywanie, dlaczego tak ważne jest aby w naszej diecie znalazła się odpowiednia ilość warzyw i owoców. Harcerki miały okazję m.in. wyliczyć swoje zapotrzebowanie kaloryczne, spróbować różnych zdrowych przekąsek, własnoręcznie przygotowały domową wodę smakową, sprawdzały ile łyżeczek cukru znajduje się w szklance słodkich napojów. Duże poruszenie wzbudził „test sznurka” – uczestniczki warsztatów mogły sprawdzić czy obwód talii jest odpowiedni do ich wzrostu. Warsztaty miały formę luźnej rozmowy połączonej z praktycznymi zadaniami, które miały na celu pokazać dziewczynkom, że zdrowe odżywianie może być smaczne i proste.
Zaburzenia odżywiania wśród nastolatków
Dzieci w wieku nastoletnim są szczególnie narażone na wystąpienie zaburzeń odżywiania. Presja grupy, brak wsparcia najbliższych, złe nawyki żywieniowe mogą negatywnie wpłynąć na psychikę nastolatka i doprowadzić do zachorowania na anoreksję czy bulimię. Zaburzenia odżywiania dotykają coraz młodsze dzieci. Według niektórych danych są one diagnozowane już u 8-9 latków. Wczesne dzieciństwo to kluczowy etap dla rozwoju relacja matka–dziecko. To w tym czasie dzieci rozwijają się psychospołecznie – zaczynają angażować się społecznie, uczyć się zachowań od rówieśników. Ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania u dzieci, których matki borykały się z anoreksją/bulimią/ortoreksją zostało dobrze udokumentowane w literaturze. Dostępne wyniki badań sugerują, że dzieci matek z zaburzeniami odżywiania mają zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych, społecznych i emocjonalnych. Podsumowując, zaburzenia odżywiania u matki mają wpływ na rozwój psychologiczny, poznawczy i żywieniowy dziecka i mogą wpływać na rozwój zaburzeń odżywiania u potomstwa.
Z jednej strony problem zaburzeń odżywiania zwłaszcza wśród dziewczynek w wieku nastoletnim wciąż istnieje, natomiast z drugiej strony obserwujemy ciągły wzrost liczby dzieci z nadwagą i otyłością. Dzieci naśladują nawyki żywieniowe rodziców/opiekunów. O ile łatwiej jest nam wpłynąć na to co je kilkuletnie dziecko tak dużo ciężej jest nam zmienić już utarte nawyki żywieniowe nastolatków. Dlatego prawidłowe wzorce żywieniowe trzeba formować już od najmłodszych lat.
Poziom świadomości na temat szkodliwości przetworzonego jedzenia jest wysoki, również wśród nastolatków natomiast ciężko jest im tę wiedzę wprowadzić w życie. Obecnie coraz częściej notuje się wzrost zachorowania na ortoreksję, czyli zaburzenie odżywiania w którym chory obsesyjnie myśli o jedzeniu zdrowego/nieprzetworzonego jedzenia co kończy się przejściem na mocno niedoborową dietę. W dużej mierze odpowiada za to wszechobecny kult szczupłego ciała oraz social media (Instagram). Zarówno my dorośli jak i dzieci mamy tendencję do popadania ze skrajności w skrajność – albo totalnie odpuszczamy i jemy żywność mocno przetworzoną albo pilnujemy się na każdym kroku i rozliczamy z nawet najmniejszego „jedzeniowego grzeszka” co negatywnie wpływa na naszą psychikę. Nie bądźmy obojętni jeśli zachowania żywieniowe dzieci ulegają drastycznej zmianie – pytajmy, edukujmy, a przede wszystkim bądźmy obecni.
Agata Hałas
M. G. Martini, M.Barona-Martinez, N. Micali „Eating disorders mothers and their children: a systematic review of the literature” Archives of Women’s Mental Health Published online: 14 January 2020 (2020) 23:449–467https://doi.org/10.1007/s00737-020-01019-x /