Właściwości cynku
Cynk (Zn) jest niezbędny do utrzymania czynności życiowych, chociaż w organizmie znajdziemy go w zaledwie 2-3 g.
U ludzi niedobór Zn może powodować osłabienie funkcji odpornościowych, zwiększoną podatnością i ciężkością infekcji i reprodukcyjnych, upośledzenie funkcji mózgu, opóźnienie fizyczne i zahamowanie wzrostu. Cynk wpływa na gospodarkę kwasowo-zasadową organizmu, regulując ją zarówno w płucach, jak i w kanalikach nerkowych. Przy zbyt niskim poziomie cynku zaburzeniu ulega również profil lipidowy, wzrasta poziom cholesterolu całkowitego (TC), trójglicerydów (TG) oraz frakcji cholesterolu o małej gęstości (LDL).
Jeśli jest zbyt mało jonów cynku w organizmie, może przyczynić się do odkładania tkanki tłuszczowej, co w konsekwencji prowadzi do otyłości (można powiedzieć, że pierwiastek ten jest niezbędny do utrzymania odpowiedniej masy ciała oraz zapobiegający chorobom sercowo-naczyniowym).
W badaniach naukowych możemy znaleźć informację, iż suplementacja cynkiem obniża markery stresu oksydacyjnego, hamuje wytwarzanie białka C-reaktywnego i cytokin prozapalnych. Odpowiednia ilość cynku zapewnia ochronę organizmu przed procesami zapalnymi, które są przyczyną wielu chorób, m.in.: miażdżycy tętnic, niewydolności nerek, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, zaburzeń immunologicznych, neurodegeneracyjnych.
Cynk bierze udział w gojeniu się ran, rozpadzie węglowodanów, wzmaganiu działania insuliny, jest niezbędny dla zmysłu węchu i smaku. Cynk chroni organizm również przed patogenami. Wykazano, że podczas rozkładu neutrofili uwalniane jest białko wiążące wapń, które chelatując cynk, powoduje hamowanie namnażania bakterii i grzybów z gatunku Candida albicans.
Zarówno nadmiar, jak i niedobór cynku w organizmie prowadzi do obniżenia wydzielania enzymów trawiennych przez trzustkę. Światowa Organizacja Zdrowia uwzględnia cynk jako niezbędny lek w leczeniu biegunki. Cynk ulega wchłonięciu w przewodzie pokarmowym w granicach 58-77%. Wydalany jest w 70-80% z kałem. Absorpcja cynku w jelicie wzrasta w obecności kwasu pikolinowego wydzielanego przez trzustkę, witaminy B6, cytrynianów oraz niektórych aminokwasów.
Ciężki niedobór cynku jest dość rzadko spotykany. Raczej spotyka się łagodny lub umiarkowany niedobór tego pierwiastka w krajach rozwijających się. Na deficyt tego pierwiastka szczególnie podatne są kobiety w ciąży, niemowlęta i dzieci.
Jakie są objawy niedoboru cynku?
- zaburzenia smaku i węchu
- obniżenie odporności
- upośledzenie gojenia ran
- problemy skórne
- wypadanie włosów
- kurzą ślepotę
- zaburzenia psychiczne
Warto w tym przypadku rozważyć suplementację i uzupełnienie cynku za pomocą diety.
Gdzie występuje cynk?
Żywność najbogatsza w łatwo przyswajalny cynk to: ostrygi, wołowina, jagnięcina, jajka, migdały, słoneczniki, pestki dyni oraz produkty pełnoziarniste. Lepsza wchłanialność cynku jest z produktów zwierzęcych, niż roślinnych, bo białko zwierzęce oraz kwasy organiczne zwiększają jego absorpcję. Na gorsze wchłanianie cynku będzie wpływał: alkohol, błonnik pokarmowy, szczawiany, jak również niektóre składniki mineralne, np. żelazo niehemowe, wapń oraz miedź.
Badania naukowe wykazały, że jeżeli stosunek Fe/Zn w diecie wynosi 1:1, nie następuje zaburzone wchłanianie, lecz gdy stosunek Fe/Zn jest wyższy i wynosi 2:1 lub 3:1, absorpcja cynku zostaje istotnie ograniczona. Ważne aby zwrócić uwagę na preparaty dedykowane kobietom w ciąży. W tym okresie pojawia się zwiększone zapotrzebowanie nie tylko na cynk, lecz również na żelazo. Bardzo często ze względu na niedobór żelaza wśród kobiet w ciąży występują objawy anemii.
W celu zapobiegania skutkom niedoboru żelaza włącza się dodatkową suplementację wspomnianego mikroelementu. Badania naukowe wskazują, że u kobiet w ciąży, którym podawano preparaty zawierające żelazo w dawce ponad 100 mg/dobę, zauważono niższe stężenia cynku w surowicy, niż u kobiet, którym podawano mniejsze, niż 100 mg dawki.
Jeżeli chodzi o suplementację preparatami zawierającymi cynk, należy pamiętać, że długotrwałe przyjmowanie cynku może przyczynić się do wystąpienia niepożądanych objawów związanych m.in. z wywołanym przez cynk niedoborem miedzi. Deficyt miedzi wynika z faktu, że miedź i cynk współzawodniczą o miejsce w „organizmie”. Objawy niedoboru miedzi (i nadmiaru cynku) to m.in.: anemia, leukopenia, wzrost poziomu cholesterolu w surowicy oraz stosunku LDL/ /HDL, czy też zaburzenia pracy serca. Zalecana dawka ustalona przez Amerykański Instytut Żywności i Żywienia cynku dla osób dorosłych na poziomie 40 mg/dobę. Warto również pamiętać, że po suplementy zawierające cynk należy sięgać po konsultacji z lekarzem, dietetykiem, najlepiej po wykonaniu badań laboratoryjnych potwierdzających niedobór cynku.
Justyna
Po przeczytaniu artykułu może Ciebie zainteresować także: