Co nam szkodzi? Czyli niebezpieczne substancje wokół nas.
W ostatnim czasie rośnie świadomość społeczeństwa na temat zanieczyszczenia środowiska oraz jego wpływu na organizm człowieka. Substancje chemiczne zaburzające gospodarkę hormonalną (EDC), które można znaleźć w rolnictwie (środki ochrony roślin m.in. glifosat), przemyśle, lekach obejmują szeroką gamę egzogennych substancji chemicznych. Narażenie na EDC może nastąpić poprzez spożycie wody i żywności, poprzez wdychanie gazów i cząstek powietrza oraz poprzez wchłanianie przez skórę kosmetyków. Wykazano również transmisję z ciężarnej na rozwijający się płód lub dziecko w okresie ciąży i laktacji przez łożysko i mleko matki. EDC po wchłonięciu mogą przez długi czas gromadzić się w tkance tłuszczowej, a ich metabolity mogą być szkodliwe dla organizmu człowieka (może się to ujawnić dopiero w późniejszym czasie).
Szkodliwy bisfenol – gdzie znajdziemy?
Bisfenol A (BPA) to związek powszechnie występujący w produktach przeznaczonych do codziennego użytku. Był to jeden z pierwszych związków zidentyfikowanych jako czynnik zaburzający gospodarkę hormonalną, który był w stanie zaburzać układ hormonalny i wywoływać bardzo podobne efekty do zespołu metabolicznego. Ostatnio coraz więcej mówi się związki między ekspozycją na BPA, a ryzykiem rozwoju otyłości i cukrzycy ze względu na zdolność do naśladowania przez BPS naturalnych estrogenów i wiązania się z ich receptorami. Bisfenol A lub BPA to tak zwany ksenoestrogen, zaburzacz hormonalny, który ingeruje w układ hormonalny, imituje działanie naturalnych estrogenów. Okresy rozwojowe, w tym okres prenatalny i niemowlęcy są okresami krytycznymi pod względem wrażliwości na działanie BPA. Bisfenol A jest szeroko stosowany w wielu różnych produktach — pojemnikach z tworzyw sztucznych np. plastikowych butelkach.
Szkodliwe związki tj. Bisfenol A znajduje się w plastikowych butelkach, opakowaniach wpływa na tkankę tłuszczową oraz funkcjonowanie podwzgórza co przyczyni się do rozwoju insulinooporności, zespołu policystycznych jajników (źródło grafiki: https://doi.org/10.1186/s12958-019-0558-8).
Ksenoestrogeny a płodność
Dowiedziono związek między wpływem BPA na oś HPO, mający wpływ na funkcje rozrodcze, szczególnie steroidogenezę jajników, a tym samym na płodność kobiet. Zgłaszano coraz więcej dowodów na to, że narażenie na BPA może przyczyniać się do patogenezy zaburzeń rozrodu u kobiet, ze względu na jego zdolność do zaburzania aktywności endokrynnej u zwierząt i ludzi. W szczególności, większość dowodów dotyczy roli BPA w patogenezie endometriozy, przewlekłej choroby zapalnej, w której komórki podobne do komórek endometrium znajdują się poza jamą macicy, najczęściej w miednicy. Uważa się, że endometrioza jest główną przyczyną bólu miednicy i obniżenia płodności u młodych kobiet. Ponadto wydaje się, że gonada żeńska jest szczególnie wrażliwym celem BPA, na co wskazują dowody na ingerencję w morfologię i funkcje jajników, takie jak steroidogeneza, a zwłaszcza folikulogeneza. Wszystkie te mechanizmy mogą przyczyniać się do patogenezy PCOS, złożonego stanu charakteryzującego się podwyższonym poziomem androgenów, nieregularnymi miesiączkami i/lub małymi torbielami na jednym, lub obu jajnikach.
BPA może wpływać na płodność kobiet i może przyczyniać się do patogenezy niepłodności kobiet. Ogólnie rzecz biorąc, niepłodność dotyka 25% par w krajach rozwijających się i jest definiowana jako niezdolność do zajścia w ciążę po 12 miesiącach regularnego stosunku płciowego bez zabezpieczenia. Niepłodność par zależy od czynnika żeńskiego w około 37%, męskiego w około 29% i na łączną niepłodność męską i żeńską w około 18% przypadków, przy czym pozostałe 16% jest spowodowane czynnikami genetycznymi (1%) lub nieznanymi (15%), a zatem jest wskazywane jako niepłodność idiopatyczna. Wzrost częstości występowania niepłodności żeńskiej, na całym świecie jest związany ze wzrostem zanieczyszczenia środowiska.
Jak ograniczyć plastik w naszym życiu?
Metodą małych kroków powinniśmy próbować ograniczyć zużycie plastiku w naszym życiu, nie tylko ze względu na środowisko, ale przede wszystkim ze względu na nasze zdrowie. Warto zrezygnować z kupowania butelkowanej wody i zainwestować w dzbanki do filtracji wody. Kupując dzbanek filtrujący warto sprawdzać czy ma on znaczenie BPA FREE. Na rynku dostępne są też wkłady z węglem aktywnym, który wystarczy wrzucić do szklanego dzbanka z wodą – taki wkład działa przez kilka miesięcy, a zużyty węgiel można wykorzystać jako nawóz do kwiatów – zdrowo i ekologicznie! Warto też zwrócić uwagę na kosmetyki, które kupujemy – czy są wykonane z naturalnych składników.
Przemyślenia prosto z gabinetu dietetyka
Do każdego pacjenta podchodzimy w sposób holistyczny, zależy nam na tym, aby pomóc w zmianie stylu życia na stałe – nie tylko za pośrednictwem diety. Zanieczyszczenie środowiska wpływa negatywnie na organizm człowieka, w tym na funkcjonowanie układu hormonalnego co przyczynia się do rozwoju takich chorób jak: PCOS, Endometrioza, insulinooporność. Jeśli chcemy poprawić swoje zdrowie, musimy zadbać o siebie kompleksowo.
Agata
Po przeczytaniu artykułu sprawdź nasze inne wpisy:
1. Znaczenie diety w endometriozie